petrovaradin muharebesi ne demek?

Petrovaradin Muharebesi (Almanca: Varad, Sırpça: Petrovaradin, Macarca: Petervarad), 5 Ağustos 1716 tarihinde bugünkü Sırbistan’ın Novi Sad bölgesinde Osmanlı ordusunun Avusturya ordusu karşısında yaptığı bir meydan muharebesidir. Savaşı Avusturya ordusu kazanmıştır.

Savaşın sebebi

Osmanlı Devleti 1699 yılındaki Karlofça Antlaşmasıyla Venedik Cumhuriyeti’ne terk edilen Mora topraklarını yerli halkın da yardımıyla 1714 Aralık ayından itibaren geri almaya başlamıştı. Ancak Venedik ile ittifak antlaşması yapan Avusturya, Mora’nın yeniden Venedik’e terk edilmesi için baskı yapıyordu. Osmanlı İmparatorluğu bu baskıya savaş ilan ederek karşılık verdi. Böylece başlayan 1715-1718 Osmanlı-Avusturya-Venedik Savaşı'nın en önemli meydan muharebesi Petrovaradin Savaşıdır.

Savaş

Osmanlı ordusuna daha önce Mora'yı yeniden ele geçiren Sadrazam Damat Silahtar Ali Paşa (1667-1716), Avusturya ordusuna ise Savoy Prensi Eugen (1663-1736) komuta ediyordu. Silahtar Ali Paşa önce Avusturyalıların öncü birliklerini yenmeyi başardı. Prens Eugen ise bir savunma savaşı yapmak üzere Petrovaradin yakınlarında Futak denilen yerde mevzilendi. Savaş başladıktan sonra merkezde Silahtar Ali Paşa, sağ kanatta da Anadolu valisi Ahmet Paşa Avusturyalıları geriletmeyi başardılar. Fakat, Avusturyalılar sağ kanattaki çekilmeyi durdurmak için yedekteki Avusturya süvarileri ile karşı hücuma geçtiler.¹² Üstelik, Tuna nehri üzerindeki Avusturya donanması da top atışları ile kanadı sarsmaya başladı. Bu sırada Ahmet Paşa’nın da vurulması üzerine sağ kanatta bozgun işaretleri görülmeye başlandı. Merkezde durumu düzeltmek için çabalayan Silahtar Ali Paşa’nın vurulması ise genel bir bozguna yol açtı. Öğleden sonra savaşin kaybedileceği belli oldu ve savunmadaki Avusturya ordusu kendinden daha büyük bir orduyu bozguna uğratmış oldu. Tarihçi Jeremy Black'a göre Osmanlı kayıpları 30 bin kadardır.³

Meydan savaşının savaşa etkisi

Meydan savaşını kazanan Avusturyalılar daha sonra bir önceki savaşta Avusturya ordusuna başarıyla direnen Banat eyaleti merkezi Temeşvar kalesini kuşattılar. Uzun bir kuşatma sonrasında Avusturyalılar 15 Ekim tarihinde Osmanlı İmparatorluğu'nun elindeki son Macar kalesini de ele geçirdiler. (Romence ismi Timişiora olan Temeşvar ikinci Dünya savaşı sonrasında Batı Romanya’da kalmıştır.) Avusturyalılar, bir yıl sonra da Belgrad’ı ele geçirdiler. Osmanlı tarafı barış istedi ve 1718 yılında Pasarofça Antlaşması imzalandı.

Sonrası

Osmanlılar bu savaşta hem Belgrad'ı hem de Temeşvar'ı kaybetmişlerdi. 1735-1739 Osmanlı-Rus-Avusturya Savaşı sırasında Belgrad'ı geri almayı başardılar. Ama Temeşvar Avusturyalıların elinde kaldı.